Đất nước tỷ dân với lợi thế khổng lồ từ chuỗi cung ứng công nghiệp đã tạo lập vị thế cho riêng mình trong cuộc đua thống trị “chén thánh” trong ngành năng lượng sạch.
Vào tháng 6, khi các quốc gia trên toàn thế giới đang vật lộn chống lại sóng nhiệt và những tác động do biến đổi khí hậu, tại Thượng Hải, các nhà khoa học từ công ty năng lượng Energy Singularity đã tạo ra một “vụ nổ chấn động”.
Họ (Energy Singularity) đã phát triển và chế tạo thành công thiết bị tokamak siêu dẫn nhiệt độ cao (HTS) đầu tiên trên thế giới thu được dòng plasma, minh chứng cho tiềm năng của “Mặt Trời nhân tạo”, hay công nghệ phản ứng nhiệt hạch.
Trung Quốc Tìm Thấy “Chén Thánh” Năng Lượng Sạch?
Plasma được định nghĩa là trạng thái thứ tư của vật chất, bên cạnh ba dạng cơ bản: rắn, lỏng, và khí. Để tạo ra plasma, cần tiếp thêm nhiều năng lượng để vật chất chuyển đổi thành dạng ion hóa. Quá trình ion hóa này làm cho chất khí trở nên dẫn điện, và thành quả của quá trình được gọi là plasma.
Trong lĩnh vực phản ứng tổng hợp hạt nhân, đây là một kỳ tích phi thường và không hề đơn giản. Trong một cuộc phỏng vấn, ông Guo Houyang, đồng sáng lập kiêm Giám đốc công nghệ (CTO) của Energy Singularity, nhấn mạnh: “Nhà máy điện nhiệt hạch hạt nhân HH70 có cấu trúc nhỏ hơn, rẻ hơn và được chế tạo trong thời gian ngắn hơn đáng kể so với các dự án tương tự”.
Cận cảnh bên trong lò phản ứng tổng hợp hạt nhân lớn nhất thế giới ở Nhật Bản (Ảnh: SCMP).
“Đây là bằng chứng cho thấy sức mạnh từ kỹ thuật và chuỗi cung ứng công nghiệp, vốn là hai thế mạnh của riêng Trung Quốc,” ông Guo Houyang giải thích.
Một số chuyên gia thậm chí cho rằng, sự kiện này có thể ghi dấu mốc quan trọng của Trung Quốc nói riêng và nhân loại nói chung trong việc tìm kiếm nguồn năng lượng sạch, rẻ và vô tận.
Trung Quốc Dẫn Đầu Cuộc Đua Năng Lượng Sạch
Về mặt kỹ thuật, HH70 không phải là thiết bị đầu tiên hoặc mạnh nhất cùng thể loại, nhưng nó được các chuyên gia đánh giá là bước tiến quan trọng nhờ vào việc lần đầu tiên cung cấp bằng chứng và nguyên lý quan trọng cho các thiết kế tokamak trong tương lai.
Năm 2008, Tesla (Mỹ) công bố chiếc xe điện đầu tiên trên thế giới. Tuy nhiên, giờ đây, Trung Quốc rõ ràng đang thống trị ngành công nghiệp xe điện. Vì sao Trung Quốc vượt trội so với các đối thủ phương Tây? Ông Andrew Holland, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Fusion (FIA), từng bày tỏ lo ngại rằng lĩnh vực tổng hợp hạt nhân sẽ đi theo mô hình tương tự ngành năng lượng Mặt Trời, nơi phần lớn công nghệ được phát minh ở Mỹ, nhưng hoạt động sản xuất bị chi phối bởi Trung Quốc.
“Rõ ràng, Trung Quốc có tham vọng làm điều tương tự cả trong chuỗi cung ứng và các nhà phát triển. Họ có lợi thế quá lớn và Mỹ cần phải đáp trả thách thức này,” ông Holland nhấn mạnh.
Lợi Thế Cạnh Tranh Từ Chuỗi Cung Ứng Công Nghiệp
Trung Quốc thực sự dẫn đầu cuộc chơi khi nói đến việc tích hợp phát triển công nghệ vào các ứng dụng trong thế giới thực. Giải thích một chút về phản ứng tổng hợp hạt nhân và tiềm năng của nó trong ngành năng lượng sạch. Chúng ta biết rằng phản ứng phân hạch hạt nhân (phân hạch) chia tách các nguyên tử – chẳng hạn như uranium – để tạo ra năng lượng. Quá trình này hiện đang được sử dụng trong các nhà máy điện hạt nhân.
Tuy nhiên, phản ứng ngược lại là tổng hợp hạt nhân (hay phản ứng nhiệt hạch) mới là ưu tiên của các quốc gia phát triển. Đó là bởi quá trình này kết hợp các nguyên tử để giải phóng lượng năng lượng lớn, nhưng đồng thời không tạo ra chất thải phóng xạ lâu dài. Điều này đóng vai trò cốt lõi trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu. Quá trình tương tự cũng đã thắp sáng cho Mặt Trời trong suốt hơn 5 tỷ năm qua, đồng thời là minh chứng sống cho thấy cách thức bền vững để tạo ra một nguồn năng lượng. Bởi vậy, người ta gọi phản ứng nhiệt hạch là “Mặt Trời nhân tạo”.
Việt Nam Trong Cuộc Đua Năng Lượng Hạt Nhân
Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt là nơi duy nhất tại Việt Nam nghiên cứu và tạo ra các sản phẩm từ phóng xạ (Ảnh: Wikipedia).
Năng lượng nguyên tử vốn dĩ có rất nhiều ứng dụng trong nghiên cứu, phát triển kinh tế xã hội. Vì lẽ đó mà nhiều quốc gia đã tái khởi động và tập trung nguồn lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.
Không nằm ngoài xu thế ấy, Việt Nam cũng có những thế mạnh riêng khi sở hữu lò phản ứng hạt nhân ở Đà Lạt. Đây là lò hạt nhân đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á, được Mỹ xây dựng từ tháng 4/1961. Sau một giai đoạn ngưng hoạt động, lò phản ứng được tái vận hành năm 1984 với công suất danh định 500 kW.
Kết Luận
Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc đua năng lượng sạch với những đột phá trong công nghệ tokamak siêu dẫn. Sự thành công của HH70 không chỉ là một bước tiến quan trọng trong ngành năng lượng hạt nhân mà còn thể hiện lợi thế cạnh tranh từ chuỗi cung ứng công nghiệp mạnh mẽ của Trung Quốc. Trong khi đó, Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc, với những bước đi chiến lược trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, hy vọng sẽ bắt kịp và tham gia vào cuộc đua năng lượng sạch toàn cầu.